پست های بازیکنان فوتبال, مقاله ها, مینی آنالیز
دروازه‌بان‌ها و نقش تحولی آن‌ها
عادات پاسکاری در میان دروازه‌بان ها تغییر کرده, اما تا چه حد؟
عماد معمار، فوتبال‌لب – این یک واقعیت ثابت شد که نقش دروازه‌بان‌ها در طول 20 سال گذشته تغییر چشمگیری کرد. اما در اینجا ما این تحولات را با امار و اعداد بررسی می‌کنیم. انقلاب فوتبال در قرن جدید, جایگاه دروازه‌بان را به کلی عوض کرد.
آنچه که زمانی به عنوان آخرین لایه دفاعی در نظر گرفته می‌شد, امروزه تبدیل به اولین خط حمله شده است. به نحوی که دروازه‌بانان امروزه بیشتر از هر زمان دیگری صاحب توپ هستند و نقش کلیدی‌ای در طراحی حرکات هجومی تیم‌هایشان دارند.
بازیسازی از عقب به یک اصطلاح معروف و یک شیوه بیلدآپ تبدیل شد که موفقیت یا عدم موفقیت آن تا حد بسیار زیادی (اگر نگوییم کاملا) به تسلط دروازه‌بان روی توپ بستگی دارد.
احتمالا هیچ یک از این اطلاعات برای شما جدید نیست و دلایل این تحول هم به احتمال زیاد چیز تازه‌ای نیستند. موفقیت پپ گواردیولا در سال 2016 باعث شد تا در لیگ برتر, تمرکز زیادی به مالکیت توپ معطوف شود. درست 3 سال بعد, قانون‌گذاران فوتبال قانونی که طبق آن, ضربات دروازه باید به بیرون از محوطه جریمه ارسال می‌شدند را حذف کردند. اما شاید شواهد آماری این موضوع برای شما جدید باشد.
اهمیت بازیسازی در دروازه‌بان‌ها
افزایش اهمیت بازیسازی از خط دفاعی در دو دهه‌ی گذشته را می‌توان با بررسی افزایش تعداد پاس‌های موفق در نیمه‌ی دفاعی زمین در بالاترین سطح فوتبال نشان داد. نمودارهای زیر تغییرات این آمار را برای هر یک از پنج لیگ برتر اروپا از فصل 07-2006 به صورت میانگین در هر بازی نمایش می‌دهند.
این تغییر بیشتر از همه در لیگ برتر انگلیس مشهود است. جایی که در فصل 07-2006 به طور میانگین در هر بازی, 221.9 پاس موفق در یک سوم دفاعی رد و بدل می‌شد. اما در فصل 25-2024 این عدد به 385.6 پاس در هر بازی رسید. که این یک افزایش 73.8 درصدی است. در حالی که بقیه لیگ‌ها در بازه زمانی مشابه, پیشرفتی بیش از 55.2 درصد را تجربه نکردند. صرف نظر از اینکه این مورد چقدر می‌تواند باعث یکنواختی رقابت‌ها شود. همیشه در آمارها جزئیات بسیاری وجود دارند که در این مقاله ما بررسی خواهیم کرد. چگونه عادات دروازه‌بان در این سالیان دچار تغییر شد.
برای مثال, در زیر ما نقشه پاس Nicky Weaver, دروازه‌بان منچسترسیتی در فصل 07-2006 را داریم.
اما چرا او؟ چون دقت پاس 44.24 درصدی او, نزدیک‌ترین مقدار به میانگین لیگ (44.25%) برای دروازه‌بانانی با حداقل 1000 دقیقه حضور در زمین بود. پس می‌توانیم عملکرد او را با تقریب خوبی به عنوان نماینده‌ی آن دوره در نظر بگیریم.
و حالا ما رابرت سانچزی را داریم که با دقت 69.44% نزدیک‌ترین عملکرد نسبت به میانگین (69.04%) را دارد.
تفاوت‌ها چشمگیر هستند. همانطور که انتظارش را داشتید، اما ظهور این تغییرات به‌صورت کاملاً واضح (البته مقدار زیادی رنگ خاکستری و قرمز هم در آن می‌توان دید) واقعاً نشان می‌دهد که چگونه فوتبال در این زمینه دستخوش تحول شد.
قوانین جدید، مشکل‌ساز یا کمک‌کننده؟
بدون شک، حذف قوانینی که دروازه‌بان را وادار می‌کردند تا ضربات دروازه را به خارج از محوطه جریمه ارسال کنند، نقش کلیدی در تغییر عادات بازی داشت. اما این تغییرات پیش از آن نیز آغاز شدند.
داده‌های اپتا درباره دقت پاس دروازه‌بان‌ها تا فصل 04-2003 بازمی‌گردد. از آن زمان تا فصل11-2010, میانگین دقت پاس دروازه‌بان در محدوده 40 درصد باقی ماند و تنها به حداکثر 45.95% رسید.
اما از فصل 12-2011 به بعد، این درصد تقریباً هر فصل افزایش یافت تا اینکه سال گذشته به اوج خود یعنی 69.5% رسید. این فصل نیز 68.9% است که دومین درصد بالای ثبت‌شده محسوب می‌شود، اما همچنان ممکن است افزایش یابد.
بزرگ‌ترین افزایش بین دو فصل از نظر درصدی در فصل 20-2019 رخ داد. زمانی که میانگین دقت پاس از 56.2% به 61.4% جهش کرد. چرا که تیم‌ها شروع به آزمایش حفظ ضربات دروازه در محدوده محوطه جریمه خود کردند.
در لیگ برتر این فصل، دو تیم به‌طور ویژه به اجرای این سبک پایبند هستند.
باشگاه چلسی، سانچز، 84% از ضربات دروازه خود را درون محوطه جریمه بازی می‌کند. که بیشترین درصد در بین 20 تیم لیگ برتر در این فصل محسوب می‌شود. این رقم آن‌ها را کمی بالاتر از تاتنهام قرار می‌دهد، که 82% از ضربات دروازه خود را در داخل محوطه جریمه ارسال می‌کنند.
با این حال، این ارقام نشان‌دهنده‌ی تمرکز هر دو تیم بر بازیسازی از خط دفاعی هستند. اگرچه تاتنهام درصد کمی کمتر از چلسی از ضربات دروازه را درون محوطه جریمه بازی می‌کند، اما شاگردان آنژه پوستکوگلو تنها 6% از این ضربات را مستقیماً به خارج از یک‌سوم دفاعی ارسال کرده‌اند.
در مقابل، چلسی 14% از ضربات دروازه خود را به یک‌سوم میانی و حمله می‌فرستد، که نشان می‌دهد تاتنهام حتی نسبت به آن‌ها نیز پایبندتر به این سبک بازی است.
بازیسازی، نقش جدید دروازه‌بان‌ها
این‌ها به‌طور قابل‌توجهی بارزترین نمونه‌ها از بازیسازی از خط دفاعی با پاس‌های کوتاه از دروازه‌بان در شروع مجدد هستند.
هر تیم دیگری حداقل 22% از ضربات دروازه خود را خارج از یک‌سوم دفاعی بازی می‌کند، و 13 تیم بیش از 40% از ضربات دروازه خود را خارج از یک‌سوم دفاعی ارسال می‌کنند.
اما اجازه ندهید که این موضوع شما را فریب دهد تا فکر کنید بازیسازی از خط دفاعی یک مد گذرا بوده که در حال کنار رفتن است.
در واقع، از 17 تیمی که در لیگ برتر این فصل و فصل گذشته رقابت کرده‌اند، 11 تیم نسبت به فصل 24-2023 درصد بیشتری از ضربات دروازه خود را درون محوطه جریمه بازی می‌کنند.
البته که تغییرات مدیریتی تأثیر زیادی در این زمینه دارند. برای مثال، افزایش 34.7 درصدی چلسی از فصل گذشته به وضوح تحت تأثیر انتصاب انزو مارسکا در تابستان قرار گرفته است.
اما تیم‌هایی نیز وجود دارند که عادات‌شان بدون تغییر در کادر فنی تکامل یافته است. برنتفورد (+16 درصد) تیمی است که بزرگ‌ترین تغییر تناسبی در بازیسازی از ضربات دروازه داخل محوطه جریمه خود را تجربه کرده است. توماس فرانک در هر چهار فصل اخیر باشگاه در لیگ برتر مسئول بوده است و این فصل بیشترین سهم از مالکیت توپ (48%) را به ثبت رسانده‌اند. بدون شک، دقت بیشتر در ضربات دروازه نقش مهمی در این تغییر دارد.
محوطه جریمه، آغازگر بازیسازی
وقتی به لیگ به‌طور کلی در فصل 2024-25 نگاه می‌کنیم، به‌طور میانگین، تیم‌ها 50.7% از ضربات دروازه خود را درون محوطه جریمه حفظ می‌کنند، که نسبت به 44.6% در فصل گذشته افزایش یافته است. بنابراین، با وجود تمرکز ظاهری بیشتر بر روی انتقالات سریع، ضد حملات و فوتبال مستقیم، پاس‌های کوتاه از خط دفاعی همچنان روند رو به رشدی دارد.
اما این بدان معنا نیست که استثنائاتی وجود ندارد.
آرسنال همان سرمربی فصل گذشته را دارند و در این فصل ضربات دروازه خود را خیلی کمتر از فصل قبل وامحوطه جریمه بازی کرده‌اند، با کاهش 15.8 درصدی.
توپچی ها یکی از تیم‌های جالب در این زمینه هستند زیرا به طور کلی تصور می‌شود که در حفظ توپ مرتب و منظم هستند، اما در واقع تعداد تیم‌هایی که ضربات دروازه‌شان را بلندتر از آرسنال بازی می‌کنند، چندان زیاد نیست.
در فصل 25-2024، 52% از ضربات دروازه این تیم خارج از یک‌سوم دفاعی بازی شد. که آن‌ها را در این معیار در جایگاه هفتم قرار می‌دهد. در فصل 24-2023، آن‌ها در جایگاه چهاردهم بودند و تنها 36.5% از ضربات دروازه‌شان را خارج از یک‌سوم دفاعی بازی کرده بودند.
تغییر قابل‌توجهی در منچستریونایتد نیز مشاهده شد.
دارو یا درد؟
آندره اونانا پیش از فصل 24-2023 به منظور مؤثرتر کردن بازیسازی از خط دفاعی به منچستریونایتد پیوست. او در فصل گذشته این تغییر به 62% از ضربات دروازه‌شان که درون محوطه جریمه بازی شده بود، منجر شد.
اما این فصل، توزیع ضربات دروازه‌ها به‌طور مساوی بین ضربات درون محوطه جریمه و خارج از آن تقسیم شد. به طوری که 48% از ضربات دروازه‌شان خارج از یک‌سوم دفاعی بازی شده است. این تغییر به وضوح نشان‌دهنده‌ی تغییر رویکرد سرمربی جدید، روبن آموریم، است. که به نظر می‌رسد می‌خواهد تیم در یک‌سوم دفاعی خود ریسک کمتری کند. که با توجه به فرم ضعیف تیم تحت هدایت او، قابل درک است.
با این حال، در واقع اونانا تنها 26% از ضربات دروازه‌اش را درون محوطه جریمه خود بازی کرد. ارقام منچستریونایتد در این زمینه، با این حال، تحت تأثیر این واقعیت قرار دارند. که 59 ضربه دروازه توسط بازیکنان دیگر زده شد. و از این تعداد 58 ضربه در داخل محدوده محوطه جریمه پاس داده شده است.
همانطور که از مکان‌های نهایی ضربات دروازه اونانا در زیر می‌بینید، او معمولا بازی را به جناح چپ برده و تقریباً هرگز به جناح راست نمی‌برد. در حالی که در فصل 24-2023، پخش ضربات او بسیار متنوع‌تر بود.
متز سلز نیز مستثنی نماند!
تغییرات عادات متز سلز از فصل گذشته به این فصل را نمی‌توان نادیده گرفت.
در فصل 24-2023، دروازه‌بان ناتینگهام فارست 42.6% از ضربات دروازه‌اش را – که هفتمین درصد بزرگ در لیگ بود – به هم‌تیمی‌هایش در محوطه جریمه خود ارسال کرد. اما در این فصل، این درصد به شدت کاهش یافت و به 16.7% رسید.
این تغییرات نشان‌دهنده‌ی تبدیل شدن ناتینگهام فارست به تیمی بسیار مستقیم‌تر و متمرکز بر ترنزیشن ها از زمان انتصاب نونو اسپیریتو سانتو در دسامبر ۲۰۲۳ است، به‌ویژه در این فصل.
آیا این یادآوری از دوران گذشته است؟ شاید، اما نادیده گرفتن این موضوع به عنوان دلیلی بر کمبود تفکر، ضرر بزرگی به واقعیت وارد می‌کند که فارست در این فصل بسیار موفق بود. و بخش زیادی از این موفقیت به این برمی‌گردد که نونو فوراً پس از انتصابش نیاز به “بازی سریع” با تاکتیک‌های مستقیم را شناسایی کرد.
سلز قطعاً برای همین رویکردخریداری شد، با این که میانگین مسافت ضربات دروازه‌اش در فصل 25-2024 به 52.9 متر رسید که طولانی‌ترین مسافت در بین افرادی است که حداقل 50 ضربه دروازه زدند.
دروازه‌بان رکوردداری از بندر
سپس جوردن پیکفورد را داریم، که به طور معمول به خاطر ضربات دروازه بسیار بلند معروف است. وقتی تمام انواع پاس‌ها در نظر گرفته می‌شوند، (نه فقط ضربات دروازه)، دروازه‌بان اورتون ۴۵ توپ به محوطه جریمه حریف ارسال می‌کند که ۱۹ مورد بیشتر از هر دروازه‌بان دیگری است.
آرون رمزدیل هم شایسته یادآوری ویژه‌ای است. با وجود اینکه برای تیم ساوتهمپتون بازی می‌کند که از سبک بازی مبتنی بر مالکیت توپ استفاده کرده، او در جایگاه سوم برای طولانی‌ترین میانگین ضربات دروازه (51.8 متر) قرار دارد. به طور مشابه، رمزدیل – به طرز شگفت‌انگیزی – به طور میانگین 9.0 توپ بلند به پل اونواچو ارسال می‌کند برای هر 90 دقیقه‌ای که این مهاجم نیجریه‌ای در زمین است؛ بعد از او، پیکفورد با 5.0 توپ بلند به دامینیک کالورت-لوین در هر90 دقیقه در رتبه بعدی قرار دارد.
به هر حال، باید گفت که این‌ها استثنا هستند.
طول میانگین پاس‌های دروازه‌بان‌ها در جریان بازی از فصل24-2023 افزایش یافت. اما تفاوت آن جزئی است و هنوز هم در راستای کاهش عمومی در طی دوره‌ای است که Opta این داده‌ها را از آن زمان (از فصل 14-2013) ثبت کردند.
در آن زمان، میانگین مسافت 40.5 متر بود؛ در فصل 25-2024، این مقدار به 29.7 متر کاهش یافت. به طور مشابه، طول ضربات دروازه همچنان کاهش می‌یابد، به طوری که میانگین این فصل 33.3 متر است که تقریباً سه متر کوتاه‌تر از فصل 24-2023 (36.1 متر) و تقریباً 23 متر کوتاه‌تر از فصل 14-2013 (56 متر) است.
پاداش یا هزینه برای دروازه‌بان؟
ولی این سوال همیشه وجود دارد که آیا این ریسک, ارزش پاداشش را دارد یا نه؟
این اتفاق تصادفی نیست که turnover ها – بازپس‌گیری توپ در فاصله 40 متری از دروازه حریف – که منجر به شوت و گل می‌شود، در 15 سال گذشته به طور قابل توجهی افزایش داشت.
مسلماً، این فقط به دلیل بازی از عقب یا دروازه‌بان‌های نامناسب که سعی در حفظ توپ دارند، نیست، اما بدون شک این سبک ریسک‌پذیر بازی تأثیرگذار بوده است.
هیچ‌وقت پاسخ قطعی برای بحث ریسک در برابر پاداش وجود نخواهد داشت، زیرا دیدگاه‌ها از تیم به تیم و بازیکن به بازیکن متفاوت خواهد بود. بنابراین، مگر اینکه هر باشگاه دقیقا به همان شیوه بازی کند. ذهنیت و نظر شخصی همیشه حاکم خواهد بود.
اما در همین‌جا است که جذابیت فوتبال پنهان است. مطمئناً، ممکن است برخی احساس کنند که ورزش به سمت یکنواخت تر شدن رفت – و شاید هم چنین باشد، چه کسی می‌تواند بگوید؟ – اما هنوز هم به اندازه کافی ظرافت و تحول مداوم وجود دارد که اوضاع را جالب نگه دارد.
برای مثال به منچسترسیتی نگاه کنید. بسیاری ممکن است آن‌ها را به عنوان تیمی که بیشتر از همه به بازی از عقب علاقه دارد در دوره‌ای که چنین سبکی غالب است، در نظر بگیرند. اما ادرسون این فصل رکورد جدیدی برای بیشترین پاس گل ثبت‌شده توسط یک دروازه‌بان در یک فصل لیگ برتر (3) به ثبت رساند و هر سه پاس گل او شامل توپ‌های بلند بود.
نوآوری و تلاش برای یک قدم جلوتر بودن از بقیه همیشه اجزای حیاتی در ترکیب همیشه در حال تغییر فوتبال سطح بالا خواهند بود.
اما قرار نیست که نتوانید با الهام از گذشته، نوآوری کنید.