بایگانی برچسب: تاریخ فوتبال

فرهنگ چپ‌گرایانه از دل خیابان‌های هامبورگ

ایلیا بهزاداول، فوتبال لب – به بهانه‌ی بازگشت سن‌پائولی نگاهی به تشکل‌های هواداری خواهیم داشت. تشکل‌های هواداری تیم‌های مختلف در هر کشوری، فرهنگ و آداب مخصوص خود را دارند و گاهی اوقات، چیزی بیش‌تر از هواداری یک تیم فوتبال را نمایندگی می‌کنند. حضور در تشکل هواداری یک باشگاه، گاهی به معنای پیروی از یک عقیده سیاسی و اجتماعی نیز هست و در اروپا، بیش از سایر نقاط جهان این مسئله بروز پیدا می‌کند.

تشکل‌های هواداری در قسمت‌های مختلف اروپا، از مهم‌ترین نهادهای اجتماعی هر جامعه هستند و در بسیاری از مواقع هواداری از یک تیم، می‌تواند بیان‌کننده طرز فکر شما درباره مسائل اجتماعی، سیاست‌های مهاجرتی و ریل‌گذاری اقتصادی آن کشور باشد. در آلمان، تشکل‌های هواداری تیم‌های مختلف به شکل سازمان‌یافته‌ای طی دهه‌های اخیر ایجاد شده‌اند و حتی در پایین‌ترین سطوح فوتبال این کشور، می‌توانید آثار هولیگانیسم و تلفیق تفکرات سیاسی و اجتماعی با هواداری از فوتبال را پیدا کنید.

سن‌پائولی دوباره در قلب فوتبال آلمان

یکشنبه شب برای اولین بار از سال ۲۰۱۱، تیم ریشه‌دار و قدیمی سن‌پائولی در سطح اول فوتبال آلمان به میدان خواهد رفت. تیمی که اگرچه همواره پایین‌تر از هامبورگ به عنوان تیم دوم این شهر شناخته شد، اما حالا بالاتر از همشهری مشهور خود قرار دارد؛ اکنون فرصت خودنمایی در بوندسلیگا را به دست می‌آورد. سن‌پائولی، یکی از تیم‌های خاص فوتبال آلمان است که تشکل‌های هواداری آن از یک عقیده خاص پیروی می‌کنند.

از تصاویر دزد دریایی روی پرچم‌های مشکی هواداران باشگاه گرفته تا شعارهای بی‌پروای سیاسی، هواداران سن‌پائولی را تبدیل به یکی از خاص‌ترین هواداران جهان کرد که تفکرات موجود در خیابان‌های هامبورگ را نمایندگی می‌کنند. شهری که پس از سپری کردن بحران‌های بزرگی چون حکومت ناپلئون، شیوع وبا و جنگ جهانی دوم، از طریق موقعیت جغرافیایی و ارتباطات بین‌المللی خود را سرپا نگه داشت. همچنین بندری بودن آن، به افزایش جمعیت و رشد اقتصاد در این شهر کمک زیادی کرده است.

هامبورگ، تنها و استوار

هامبورگ در دو قرن اخیر، با وجود اینکه بخشی از آلمان است همواره به عنوان یک شهر آزاد و تقریباً خودمختار شناخته شد. همین موضوع، روی غرور و فرهنگ خاص مردم این شهر هم اثرگذار بود.جای تعجبی نداشت که هواداران سن‌پائولی در این شهر، به اصول خاص خود پایبند باشند اما دهه ۱۹۸۰، دهه‌ای سرنوشت‌ساز برای هواداران این باشگاه بود. جایی که کثرت گرایی و گوناگونی فرهنگی و تمایز، تبدیل به یکی از شاخصه‌های اصلی سن‌پائولی شد.

ورزشگاه این تیم که در سال ۱۹۶۳ افتتاح شد. درست در نزدیکی یکی از اصلی‌ترین و مشهورترین خیابان‌های شهر یعنی ریپربان قرار داشت. این خیابان با توجه به شهرت خود، تبدیل به محلی برای حضور افراد مختلف، اعم از مهاجران و اقلیت‌های گوناگون شد. در دهه ۸۰، فراوانی این افراد متنوع می‌توانست باعث ایجاد گروه‌های چپ‌گرا و تفکر در خصوص مسائل اجتماعی شود؛ آن هم درست در نزدیکی ورزشگاه خانگی تیم فوتبال سن‌پائولی. این موضوع، هواداران سن‌پائولی را تبدیل به هوادارانی با هویت، طرز تفکر و عقاید خاصی سیاسی کرد.

زمانی که هواداران فوتبال در آلمان چندان علاقه‌ای به مانیفست دادن و بروز دادن عقاید خود نداشتند، هواداران سن‌پائولی را با عقیده‌های خاص خود می‌شناختند. البته بارها مورد تهاجم هواداران تیم‌های رقیب قرار گرفتند. مواضع هواداران سن‌پائولی علیه فاشیسم، نژادپرستی و همجنس‌گراهراسی، تشکل‌های هواداری این تیم را تبدیل به تشکلی با ایده‌های متمایز و چپ‌گرایانه در فوتبال آلمان کرد.

سن‌پائولی، الگوی هواداری

در دنیا، تشکل‌های هواداری مختلفی با ایده‌های مشابه وجود دارند که حمایت خود را از ایده‌های هواداری سن‌پائولی مطرح کردند. باشگاه‌هایی از جمله سلتیک اسکاتلند(که سال گذشته هواداران آن با پرچم فلسطین در رقابت‌های لیگ قهرمانان اروپا حاضر شدند.)، رایو وایکانو اسپانیا و آ.ا.ک آتن در یونان. هواداری از سن‌پائولی در آلمان، تقریباً با هواداری از ایده‌های چپ‌گرایانه مترادف شد. این هم‌اندیشی هواداران، باعث شد ظرفیت ورزشگاه خانگی این تیم در اکثر بازی‌ها تکمیل شود. حتی در سال‌هایی که سن‌پائولی، در فوتبال آلمان هیچ چیزی برای ارائه نداشت.

سن‌پائولی از لحاظ فوتبالی همواره زیر سایه نام بزرگ هامبورگ بود و این باشگاه حتی بارها تا مرز ورشکستگی نیز پیش رفت. اما وفاداری هواداران به این تیم و کمک آن‌ها برای نجات تیم و البته ایدئولوژی هواداری خود، این تیم را سرپا نگه‌داشت. تیمی که خود در بسیاری از مواقع به کمک بیرونی احتیاج داشت. اما چندین مسابقه دوستانه در کوبا برای کمک به مردم این کشور برگزار کرد. همچنین در مقطعی، مهاجران سوری حاضر در آلمان که توسط مردم محلی طرد شدند به تصمیم باشگاه اجازه خواب و زندگی در ورزشگاه اصلی سن‌پائولی داشتند.

سیاستی که در چند دهه اخیر، از بخش‌های اصلی هویت باشگاه بود. در هر بازی خانگی، می‌توان بنرهایی را در حمایت از مهاجران حاضر در آلمان مشاهده کرد. یکی دیگر از نمادهای هواداری در سن‌پائولی، استفاده از پرچمی با نماد دزد دریایی است که از دهه ۸۰ میلادی در ورزشگاه‌های این تیم باب شد. وقتی که هواداری که خود را دکتر مابوسه معرفی می‌کرد، برای فریاد زدن مشکلات سیاسی منطقه خود از این پرچم استفاده نمود. به تدریج، استفاده از پرچم دزد دریایی برای بروز دادن عقاید سیاسی، تبدیل به یک سنت هواداری در سن‌پائولی شد.

وضعیت دزدان دریایی در بوندسلیگا

از لحاظ فوتبالی اما همانطور که گفته شد، سن‌پائولی همیشه زیر سایه نام بزرگ هامبورگ قرار داشت. آن‌ها برای اولین بار از فصل ۲۰۱۰/۲۰۱۱ پا به بوندسلیگا می‌گذارد. آن هم در شرایطی که سرمربی جوان و محبوب این تیم یعنی فابیان هورزلر، پس از درخشش در سطح دوم فوتبال آلمان راهی انگلیس شد و هدایت برایتون را برعهده گرفت. از بین هشت حضور قبلی تیم سن‌پائولی در سطح اول فوتبال آلمان، شش دوره بین سال‌های ۱۹۸۸ تا ۲۰۰۱ رقم خورد. طی یک دهه اخیر، این تیم از لحاظ مالی ثبات نسبی‌ای در سطح دوم فوتبال آلمان پیدا کرد. حالا و پس از ۱۳ سال انتظار، سن‌پائولی به بوندسلیگا برگشته و هواداران این تیم که در مواقعی بیش از تیم‌های سطح اول فوتبال آلمان ورزشگاه را پر کردند. آن‌ها مشتاق نمایندگی کردن تیم خود، فرهنگ شهر هامبورگ و البته ایده‌های سیاسی خود در بوندسلیگا هستند.

رنگ قهوه‌ای و سفید لباس تیم سن‌پائولی، تمایز فرهنگی این تیم با سایر تیم‌های حاضر در فوتبال آلمان را بیش‌تر هم می‌کند. بی‌شک در این دوره از بوندسلیگا باید شاهد اتفاقاتی جالب توجه در ورزشگاه کوچک شهر هامبورگ باشیم. اتفاقاتی از جنس عقاید هواداران این تیم که ریشه در فرهنگ بندری هامبورگ، آثار جنگ جهانی دوم، حضور مهاجران در آلمان و تفکرات چپ‌گرایانه موجود در این کشور دارند. می‌توان گفت که فرهنگ هواداری سن‌پائولی، به نوعی فرهنگ عامه شهر هامبورگ را نمایندگی می‌کند. حضور این تیم در بالاترین سطح فوتبال آلمان، نویدبخش روزهای جذاب در فصل ۲۰۲۴/۲۰۲۵ بوندسلیگا خواهد بود.

برای شنیدن تحلیل‌های صوتی هفتگی در پادکست فوتبال لب، از این لینک به ما گوش کنید

مهران قهرمانی، فوتبال لب– در رشته­ مقاله­ هایی که هر هفته منتشر خواهد شد، تیم فوتبال لب قصد دارد تا به خلاصه­ ای از کتاب” Inverting the Pyramid” به قلم جاناتان ویلسون با موضوع روند پیشرفت تاکتیک های فوتبال بپردازد. این کتاب یکی از کتاب­های بسیار تحسین برانگیز بوده که به بررسی تکامل تاکتیک­ های فوتبال از اولین روز­های آغاز این ورزش تا دوران مدرن می­پردازد. این کتاب در سال 2008 منتشر شده و یکی از کتاب­های ضروری برای علاقمندان به درک جنبه ­های استراتژیک فوتبال شناخته می­شود.

جاناتان ویلسون، روزنامه­ نگار، نویسنده و مورخ ورزشی بریتانیایی 48 ساله که به تخصص خود در مورد تاکتیک ­های فوتبال و تاریخچه آن شناخته شده و به عنوان مرجعی بزرگ در این زمینه معرفی می­ شود. عنوان کتاب که به وارونه کردن هرم می­ توان ترجمه کرد؛ به تغییر آرایش­ های اولیه فوتبال که بیشتر به حمله تمرکز داشتند ( با تعداد زیادی مهاجم و تعداد کمی مدافع)، به آرایش ­های مدرن که بر دفاع و کنترل میانه زمین تاکید دارند، اشاره دارد. واژه هرم، به آرایش کلاسیک 5-3-2 اشاره دارد که در اوایل قرن بیستم رایج بود و با تکامل تاکتیک ­های فوتبال به تدریج وارونه شد.

خاستگاه فوتبال

در فصل اول این کتاب به بررسی خواستگاه فوتبال در قرن نوزدهم می­پردازد. زمانی که این ورزش با بازی سازمان یافته ای که امروز می­شناسیم، فاصله زیادی دارد. در ابتدا، فوتبال یک سرگرمی خشن، بی نظم و بدون ساختار بود که عمدتا توسط دانشجویان و جوانان در انگلستان بدون هیچگونه قانون استانداردی بازی می­شد و محلی برای نزاع بود تا یک ورزش. به بیان مختصر، ابتدای فوتبال تاکید بیشتری بر فیزیک و قدرت بدنی بود و نسبت به استراتژی و یا کار تیمی اولویت بالاتری داشت.

با گسترش محبوبیت فوتبال، تلاش­هایی برای نظم بخشیدن به این هرج و مرجی که در فوتبال وجود داشت صورت گرفت. دانشگاه­های مختلفی نسخه­ هایی از این بازی را با قوانین مختص به خود توسعه دادند که هر کدام تفاوتی با دیگری داشت. این دانشگاه­ها نقش مهمی در رسمی سازی فوتبال ایفا کردند و سنگ بنای پایه ­های ورزشی و تبدیل شدن این ورزش به ورزش مدرن امروزی هستند. سرانجام در سال 1863 که به نوعی نقطه عطف فوتبال شناخته می‌شود؛ با تشکیل اتحادیه فوتبال (FA)، قوانین و ایجاد رویکردی ساختار یافته تر برای این بازی تدوین و ارائه شد. این نقطه از تاریخ، آغاز تغییر و انتقال فوتبال از یک نزاع و هرج و مرج به ورزشی استراتژیک و مبتنی بر تاکتیک ­ها بود.

با وجود معرفی قوانین، فوتبال در آن زمان هنوز فاقد پیچیدگی­ های تاکتیکی بود که بعدا به مشخصه این ورزش تبدیل شد. مسابقات اغلب تحت سلطه دریبل زدن قرار می­گرفت و بازیکنان بیشتر مهارت­های فردی را به کار تیمی ترجیح می­ ادند. مفهوم پاس دادن عملا وجود نداشت و تیم­ها بیشتر به غلبه بر حریفان با تعداد زیاد و خشونت تکیه داشتند، اما به زودی با آشکار شدن نیاز به سازماندهی و استراتژی، این وضعیت تغییر پیدا کرد و به توسعه اولین آرایش­ های قابل تشخیص فوتبال منجر شد.

آرایش ­های اولیه تاکتیک های فوتبال

اولین آرایش­ های فوتبال ابتدایی و با تاکید زیاد بر حمله بودند که بازتاب ­دهنده تمرکز اولیه این ورزش بر حمله به جای دفاع بود. یکی از اولین آرایش­ های مورد بحث در این فصل کتاب، آرایش 7-2-1 بود که در اواخر قرن نوزدهم مورد استفاده قرار می­گرفت. این ترکیب شامل یک دروازه بان، دو مدافع و 7 مهاجم بود که ذهنیت تهاجمی این ورزش را در اوایل نشان می­دهد. تیم­­ها بیشتر به گلزنی اهمیت می­دادند تا جلوگیری از گل خوردن و دفاع اغلب نادیده گرفته می­شد. (در اوایل فوتبال، از 10 بازیکن در زمین استفاده می­شد و دروازه بان در آرایش به حساب می­آمد و حتی اجازه استفاده از دست تا میانه زمین را داشت اما در طی قوانین اتحادیه فوتبال تعیین شد که تعداد بازیکنان هر تیم در زمین 11 بازیکن خواهد بود. همچنین اصلاحیه­ های بسیاری در رابطه با قانون آفساید، قانون محدود کردن دروازه بان و محدوده استفاده از دست از وسط زمین تا محوطه جریمه و حتی امکان پاس رو به جلو و … انجام شده است که برخی از این قوانین موجب فاصله گرفتن دو ورزش راگبی و فوتبال از یکدیگر شد که در مقالات دیگر به آن­ها خواهیم پرداخت.)

آرایش هرم در فوتبال

آرایش 1-2-7 نتیجه مستقیم از تمرکز اولیه بازی بر مهارت فردی، به ویژه قابلیت دریبل زدن بود. با داشتن تعداد زیادی بازیکن در جلو، استراتژی این بود که حریف را با تعداد زیاد غافلگیر کرده و بازی را به یک رقابت پرگل و آشوب برانگیز تبدیل کنند. اما این رویکرد منجر به مسابقاتی شد که ساختار نداشتند و اغلب بی نظمی در آن­ها موج می­زد. بازیکنانی که به صورت دسته­ جمعی به دنبال توپ بودند و عدم حضور بازیکنان زیاد در خط میانی، بازی­ها را به صورت حمله­ های پشت سر هم و بدون تعادل و تاکتیک تبدیل می­کردند. با پیشرفت فوتبال، روشن شد که این رویکرد ناپایدار است. تیم­ها شروع به درک کردن اهمیت داشتن آرایش متوازن تر کردند به طوریکه هم دفاعی و هم حمله ای باشند. بازیکنان و مربیان شروع به آزمایش با موقعیت بازیکنان و تاکتیک ­ها کردند و آرایش 7-2-1 به تدریج جای خود را به آرایش­ های پیچیده تر داد. این آزمایش­ها زمینه ­ای را برای توسعه آرایش­ های پیشرفته ­تر را فراهم کرد؛ به­ طوریکه آرایش 5-3-2 در اوایل قرن بیستم به یک استاندارد تبدیل شد.

توسعه آرایش هرم

جاناتان ویلسون در این فصل از کتاب به تحولی می­پردازد که از آرایش ابتدایی 7-2-1 به توسعه آرایش 5-3-2 معروف به هرم منجر شد، که به دلیل ساختار مثلثی خود در زمین فوتبال به این نام شناخته می­شود. این آرایش نشان­دهنده تغییر قابل توجهی بر تاکتیک­ های فوتبال بود، بخاطر اینکه رویکردی متعادل تر را معرفی کرد که هم حمله و هم دفاع را شامل میشد. آرایش 5-3-2 شامل دو مدافع، سه هافبک و پنج مهاجم بود که شرایطی را مهیا میکرد که تیم­ها میتوانستند بازی را به طور موثرتری کنترل کنند.

به دلیل تبدیل شدن تیمها با ساختار جدید به تیم های با سازماندهی و استراتژیک تر به طوریکه تیمها میتوانستند از تمامی زمین به صورت موثر تری استفاده کنند، آرایش هرم در زمان خود انقلابی را در دنیای فوتبال به وجود آورد. سه هافبک در این آرایش نقش مهمی در ارتباط دفاع و حمله ایفا می­کردند و به تیم­ها امکان انتقال روان­تر بین این دو فاز بازی را می ­داد. این آرایش همچنین مفهوم خط میانی را به عنوان منطقه متمایز در زمین معرفی کرد که در آن کنترل و توزیع توپ به جنبه ­های کلیدی بازی تبدیل شدند. هرم به تیم­ها اجازه می­داد که فشار بیشتری به حریف وارد کنند، سریعتر توپ را پس بگیرند و حملات هماهنگ ­تری را آغاز کنند.

با گسترش آرایش هرم، دوران جدیدی در تاکتیک­های فوتبال آغاز شد. تمرکز از غلبه بر حریفان صرفا از طریق تعداد بیشتر به استفاده از استراتژی و جایگیری بازیکنان در زمین تغییر کرد. تیم­ها شروع به توسعه درک عمیق­تری از فضا، حرکت و کار تیمی کردند که پایه­ گذار نوآوری­های تاکتیکی بود که در این کتاب به مفصل آمده و ما هم در غالب ایپزود­هایی از خلاصه این کتاب به آن­ها اشاره می­کنیم. آرایش هرم در اوایل قرن بیستم به استاندارد تبدیل شد و تاثیر آن همچنان در تاکتیک­های مدرن فوتبال دیده می­ شود.

تاثیر نخستین تاکتیسین ها بر تاکتیک های فوتبال

ویلسون در ادامه فصل اول کتاب خود به بررسی نقش نخستین­ تاکتیسین­ های فوتبال پرداخته است که به اهمیت ساختار و سازمان­دهی در مسابقات پی برده بودند. یکی از شخصیت­های کلیدی که در این فصل مورد بحث قرار گرفته، ویلیام مک­ گرگور، مدیر فوتبال اسکاتلندی که نقش مهمی در تشکیل لیگ فوتبال انگلستان در سال 1888 ایفا کرد. مک ­گرگور و افرادی مانند او متوجه شده بودند که برای رشد فوتبال به عنوان یک ورزش، باید از ریشه­ های بی نظمی خود گذر کرده و تیمها سازمان یافته و تاکتیکی­ تر به فوتبال نگاه کنند. آن­ها در ترویج پذیرش قوانین و آرایش ­های استاندارد که به حرفه ­ای شدن بازی کمک کردند، نقش بسزایی داشتند.

فوتبال اسکاتلند، به ویژه در توسعه تاکتیک­ های فوتبال در این دوره تاثیر قابل توجهی داشت. برخلاف سبک انگلیسی که در ابتدا بر دریبل فردی متمرکز بود، تیمهای اسکاتلندی از اولین تیم­هایی بودند که بر پاس دادن به عنوان یک عنصر کلیدی بازی تاکید میکردند. بازی پاس کاری، معروف به “بازی ترکیبی”، به رویکردی فکر شده تر و هماهنگ تر نیاز داشت که بازیکنان با همکاری یکدیگر توپ را در زمین حرکت می­دادند. سبک بازی اسکاتلندی چالشی جدی بر سبک بازی دریبل انگلیسی ایجاد کرد و اثربخشی کار تیمی و استراتژی در فوتبال را نشان داد.

تاثیر اولین تاکتیسین­ ها فراتر از زمین بازی بود و آن­ها شروع به آموزش و تدریس فوتبال کردند. مربیانی چون جیمی هوگان، یک انگلیسی که به طور گسترده ­ای در اروپای مرکزی کار می­کرد، نقش مهمی در گسترش دانش تاکتیکی در میان فرهنگ­های مختلف فوتبال ایفا نقش کرد. تاکید هوگان بر مهارت، تکنیک و آگاهی تاکتیکی، تاثیر ماندگاری بر فوتبال در کشور­های اتریش و مجارستان داشت و به ارتقا سطح استاندارد کلی مسابقات کمک کرد. کار این تاکتیسین­ ها، زمینه­ ساز پیچیدگی های تاکتیکی بود که فوتبال را در قرن بیستم و پس از آن تعریف شد.

فوتبال به عنوان یک بازی تاکتیکی

 ویلسون همچنین تاکید می­کند که ظهور آرایش­هایی مانند آرایش 5-3-2 هرم، آغازگر فوتبال به عنوان یک مسابقه تاکتیکی بود. معرفی این آرایش ها به این معنی بود که تیم­ها دیگر نمی توانستند تنها به فیزیک بدنی یا نبوغ فردی تکیه کنند؛ بلکه باید به طور استراتژیک در مورد چگونگی غلبه بر حریفان فکر میشد. این تغییر در طرز تفکر، نقطه عطف مهمی در تکامل این ورزش بود و راه را برای توسعه ­های تاکتیکی پیچیده تر باز کرد.

با آرایش هرم، تیم­ها شروع به توجه در رابطه با چگونگی جلوگیری از گلزنی حریفان کردند. معرفی دفاع ساختار یافته تر موجب شد تا مهاجمان مجبور شوند راه­ های جدیدی برای شکستن دفاع تیمهای حریف پیدا کنند، که این اتفاق به خودی خود منجر به توسعه استراتژی­های خط حمله پیچیده­ تر شد. این دوره شاهد ظهور نقش مدافع بود، بازیکنی که تنها به عنوان خط آخر تیم نبود؛ بلکه تبدیل به بخش جدایی ناپذیری از استراتژی کلی تیم شد. همچنین نقش هافبک، به دلیل اینکه بازیکنان مسئول کنترل سرعت بازی و ارتباط دفاع با حمله بودند؛ برجسته تر شد.

این فصل زمینه را برای بقیه فصلهای کتاب فراهم میکند و نشان دهنده این است که چگونه این تحولات اولیه در حرکت فوتبال از ریشه ­های خود به عنوان یک سرگرمی بی نظم و بدون ساختار به سوی یک ورزش پیچیده و استراتژیک نقش داشت. از زمانی که تیم­ها و مربیان به اهمیت تاکتیک ­های فوتبال پی بردند، فوتبال به مثابه یک بازی شطرنج در زمین تبدیل شد؛ جایی که هر حرکت با دقت و برنامه ­ریزی صورت می­گرفت. این تغییر، راه را برای چشم انداز غنی تاکتیکی باز کرد که امروز در فوتبال مدرن میبینیم؛ جایی که استراتژی و نوآوری کلید موفقیت هستند.