بزرگ‌ترین اتفاق تاریخ فوتبال اروپا، قسمت اول: پیدایش

یوسف جوانشیر، فوتبال‌لب – پس از انجام دو بازی نیمه نهایی و فینالیست شدن رئال مادرید در کنار بوروسیا دورتموند، تصمیم به بررسی این مسابقات از آغاز گرفتیم. در این مقاله نگاهی به دلایل و نحوه پیدایش بزرگ‌ترین اتفاق تاریخ فوتبال اروپا خواهیم پرداخت.

وین 1955: اولین مجمع عمومی یوفا

در 2 مارس 1955، ویَن اتریش پذیرای نمایندگان 29 اتحادیه ملی فوتبال اروپا برای مجمع تازه تاسیس یوفا بود. این گردهمایی به یک رویداد مهم تبدیل شد. همچنین یک پایه محکم برای سازمان نوپای اروپایی – که در ژوئن 1954 تأسیس شد – ایجاد کرد، تا تصمیمات مهمی بگیرد. همچنین بزرگ‌ترین اتفاق تاریخ فوتبال اروپا، راه خود را به سوی آینده پیدا کند.

آغاز راه بزرگ‌ترین اتفاق تاریخ فوتبال

یوفا با این امید در اوایل دهه 1950 متولد شد، تا یک جنبش متحد اروپایی را تشکیل دهد. این موضوع باعث شد تا در قالب این اتحادیه با روحیه همبستگی پیشرفت کند. و در نهایت به اتحادیه‌های ملی فوتبال اروپا در چشم‌انداز فوتبال جهان قدرت بخشد.

اولین نفراتی که این جنبش را به راه انداختند، افرادی همچون اوتورینو باراسی، رئیس فدراسیون فوتبال ایتالیا (FIGC)، خوزه کراهی، دبیر کل اتحادیه فوتبال بلژیک (URBSFA-KBVB)؛ و هانری دلونه، دبیر کل فدراسیون فوتبال فرانسه (FFF) بودند.

ژوئن 1954: نشست موسس یوفا

این سه نفر از چهره‌های کلیدی در بحث‌ها و جلسات در سراسر اروپا در اوایل دهه 1950 بودند، که متحدان مهمی را برای اتحادیه یوفا جمع‌آوری نمودند. مسیر پیدایش یوفا نیز در سال 1953 هموار شد، زمانی که فدراسیون جهانی فوتبال، فیفا، مجوز ایجاد کنفدراسیون‌های قاره‌ای را صادر نمود.

در نتیجه، 28 انجمن ملی اروپایی در 15 ژوئن 1954 در هتل اویلر در شهر بازل سوئیس گرد هم آمدند. هدف از این اجتماع، تشکیل نهادی جدید بود. این نهاد شروع به تدوین مجموعه‌ای از پیش نویس مقررات کرد. در نهایت با مضورت همگان، با طرح زیر موافقت شد:

1. انجمن‌های ملی اروپا به‌طور قطعی در مورد تشکیل گروهی از انجمن‌های مذکور، در قالبی که مشخص می‌شود، تصمیم می‌گیرند. اتحادیه تصمیم می‌گیرد تا کمیته‌ای را به نمایندگی از این گروه، مطابق با بند 1 ماده یازدهم، پیش‌نویس مقررات ارائه‌شده نام‌گذاری کند.
2. این کمیته موظف است به همراه کمیته قبلی، اساسنامه و آیین‌نامه پیشنهادی قطعی را با الهام از طرح‌های ارائه شده در مرحله قبل تهیه و این پروژه قطعی را به مجمع عمومی بعدی ارائه کند.

کمیته اجرایی تازه تاسیس

کمیته اجرایی شش نفره تشکیل شد. آن‌ها در نشست بازل متشکل از خوزه کراهی، جوزف گرو (اتریش)، سر جورج گراهام (اسکاتلند)، ابه شوارتز (دانمارک)، گوستاو سبس (مجارستان) و هانری دلونای – که به عنوان دبیر کل مجمع یوفا، در کنار نقش او در فدراسیون فوتبال فرانسه FFF معرفی شد.

دومین جلسه در برن، پایتخت فدرال سوئیس در 22 ژوئن 1954، برگزار شد. کمیته اجرایی جدید به عنوان “گروه انجمن‌های اروپایی” شناخته شد. این کمیته همچنین ابه شوارتز را به عنوان اولین رئیس یوفا انتخاب کرد. آن‌ها تصمیم گرفتند پیش نویس مجموعه‌ای از اساسنامه را به انجمن‌های ملی ارائه کنند.

در 29 و 30 اکتبر 1954، در کپنهاگن، کمیته‌ای متشکل از اتحادیه‌های فوتبال اروپا، مختصر به زبان انگلیسی با حروف اول UEFA و با نام کامل Union des Associations Européennes de Football به فرانسوی، به عنوان نام کنفدراسیون جدید پیشنهاد کرد. این واژه جایگزین پیشنهاد قبلی «آنتانت اروپا (Entente européenne)» شد.

بزرگ‌ترین اتفاق تاریخ فوتبال در قالب اساسنامه

پیش نویس اساسنامه حق عضویت سالانه 250 فرانک سوئیس را برای پایه‌ریزی اهداف حاصل از آن تعیین کرد. همچنین برگزاری مجمع سالانه را الزامی کرد. اصل یک رای برای هر انجمن را معین نمود و مقرر کرد که کمیته اجرایی باید متشکل از هشت عضو باشد.

اهداف تعریف شده اتخاذ یک موضع مشترک در برابر فیفا بود. تعیین نمایندگان اروپا در فیفا؛ سازماندهی یک مسابقه اروپایی هر چهار سال یکبار؛ و بررسی تمام مسائل مربوط به فوتبال اروپا.

پیش نویس اساسنامه یوفا به سه زبان فرانسوی، آلمانی و انگلیسی تهیه شد. پس از ارائه آن به اتحادیه‌های عضو اروپایی، پاسخ‌های مختلف در نشست کپنهاگن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. هدف این بود که مجموعه قوانین توسط مجمع موسس اتحادیه‌های عضو یوفا به تصویب برسد. تا در دفتر مرکزی اتحادیه فوتبال اتریش در وین در 2 مارس 1955 تشکیل شود.

استقبال وین از یوفا

مجمع در روزی تشکیل جلسه داد که وین کاملا سفید از برف شد. به یاد و احترام جوزف گرو، نشست با لحظه‌ای تأمل غم انگیز آغاز شد. رئیس اتحادیه فوتبال اتریش که در جریان فعالیت‌های تابستان گذشته به عنوان نایب رئیس یوفا معرفی شد. او در دسامبر 1954 درگذشت و ابه شوارتز، نقش او به عنوان رئیس یوفا را ادا می‌کرد. در ادامه جلسه صبح، نمایندگان با حضور بر سر مزار دکتر گرو، ادای احترام خود را به طور کامل بجا آوردند.

هانری دلونه به دلیل بیماری که در نهایت چند ماه بعد جانش را گرفت، نتوانست در مجمع شرکت کند. همچنین نتوانست وظایف خاص خود را به عنوان دبیر کل یوفا انجام دهد. پسرش پیر، دبیر کل لیگ حرفه‌ای فرانسه، با دستور کمیته اجرایی، وظایف او را بر عهده گرفت.

در فراخوانی که در وین برگزار شد، 29 اتحادیه ملی اروپایی حضور داشتند. لهستان تنها عضوی از 28 اتحادیه بود که در نشست تاسیس یوفا در تابستان گذشته در بازل شرکت داشتند. اکنون، مجمع به اتفاق آرا از یک اتحادیه جدید دیگر در اتحادیه یوفا استقبال می‌کند. فدراسیون فوتبال ترکیه (TFF) که تعداد نهایی انجمن‌های نمایندگی را به 30 می‌رساند.

مجمع با افزایش قانونی تعداد اعضای کمیته اجرایی یوفا موافقت کرد. پکو باوونز (آلمان غربی) و کنستانتین کنستانتاراس از یونان به کمیته پیوستند تا تعداد اعضا را به هشت نفر برسانند. در حالی که آلفرد فری (اتریش) جایگزین جوزف گرو شد.

بزرگ‌ترین اتفاق تاریخ باشگاهی به زمانی دیگر موکول شد

بحث‌های بعد از ظهر بر روی موضوعی متمرکز بود که در ماه‌ها و سال‌های آینده اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کرد. پروژه‌ها و پیشنهادات برای مسابقات اروپایی برای تیم‌های باشگاهی و ملی.

روزنامه فرانسوی L’Équipe – به ویژه سردبیر آن گابریل هانو، بازیکن و مربی سابق ملی، و روزنامه نگار ژاک فران – به شدت برای رقابت تیم‌های باشگاهی تلاش می‌کرد. در طرحی که او ارائه نموده بود، 16 باشگاه از 16 کشور مختلف – که لزوماً در حال حاضر قهرمان نیستند – به صورت رفت و برگشتی (یک بازی در خانه و یک بازی در خارج از خانه) بازی می‌کنند. تیمی که بالاترین مجموع گل‌ها را به ثمر رساند، به دور بعد راه پیدا می‌کند.

با این حال، ضمن ناامیدی حاصله برای نشریه L’Equipe، مجمع وین پروژه را به هیئت قرعه کشی بازگرداند. او تصمیم گرفت:

در حال حاضر هیچ علاقه‌مندی به پروژه‌ای که مستقیماً مربوط به باشگاه ها باشد، ندارد.

وضعیت به سرعت متحول خواهد شد. رایزنی‌های مربوط به مقامات یوفا و نمایندگان باشگاه‌ها در نهایت به پذیرش طرح اولیه، ایجاد کمیته سازماندهی و تصویب فیفا با این پروژه در می 1955 انجامید. مشروط بر اینکه مسابقات باید تحت نظارت یوفا برگزار شود. در 21 ژوئن 1955، کمی بیش از سه ماه پس از نشست وین، کمیته اجرایی یوفا با شرایط فیفا موافقت کرد. رقابت جدید – که در آغاز فصل 1955/56 آغاز می‌شد – جام باشگاه‌های قهرمان اروپا (European Champions Clubs’ Cup) نامید.

قضاوت زودهنگام مسابقات تیم‌های ملی

پس از نشست اکتبر 1954 در کپنهاگن، هانری دلونه، مقاله‌ای با عنوان «آیا ساختن یک اروپای فوتبالی امکان پذیر است؟» نوشته بود. این مقاله بر رویای دیرینه او برای یک رقابت تیم‌های ملی اروپایی تأکید داشت. او گفت: «… تمرکز اصلی باید بر روی ایده رقابتی آزاد برای تمام اتحادیه‌های اروپایی باشد.» یک کمیته سه نفره برای بررسی این موضوع مطرح شده و دشوار، محول شد که نباید به مشکلات و ایرادات بیش از این منجر شوند. این مشکلات شامل چند برابر شدن بازی‌های بین المللی و آسیب رساندن به جام جهانی و غیره می‌شدند.

اما مجمع وین به همان اندازه نسبت به پروژه‌ای که توسط هانری دلونه هدایت می‌شد، دچار دوگانگی بود. آن‌ها تصمیم گرفتند که چنین پروژه‌ای ناگریز است و خواستار بررسی بیشتر شدند.

هانری دلونه در نوامبر 1955 از دنیا رفت. پسرش پیر – که تا سال 1956 هر دو نقش پدرش را به عنوان دبیر کل یوفا و اتحادیه فوتبال فرانسه برعهده گرفت – با جدیت رویای پدرش را دنبال کرد. متعاقباً، نمایندگان در کنگره یوفا در استکهلم در 6 ژوئن 1958 به راه اندازی جام ملت‌های اروپا – که امروزه به عنوان قهرمانی فوتبال اروپا شناخته می شود – رای مثبت دادند که در همان سال آغاز شد.

فوتبال تلویزیونی

موضوع پخش تلویزیونی فوتبال نیز توجه اتحادیه‌های حاضر در مجمع وین را به خود معطوف کرد – به ویژه پخش مستقیم مسابقات. اکثر سخنرانان بر این عقیده بودند که فوتبال زنده تلویزیونی می‌تواند منجر به نارضایتی عمومی از بازی و همچنین تداخل مسابقات کشورهای دیگر با مسابقات داخلی هر کشور شود.

در نهایت، یک پیشنهاد سه ماده‌ای به تصویب رسید که به عنوان کنوانسیون وین شناخته شد.

1. یک اتحادیه ملی نمی‌تواند اجازه ارسال یک مسابقه بین المللی را بدهد مگر اینکه مجوز اتحادیه مهمان را داشته باشد.
2. اتحادیه ملی میزبان همچنین باید اطمینان حاصل می‌کرد که بازی فقط در داخل قلمرو خود مخابره می‌شود.
3. همچنین نمی‌تواند اجازه انتقال بازی را در کشور دیگری بدهد مگر اینکه فدراسیون ملی کشور اخیر، رضایت خود را داده باشد.

شرط بندی و تقویم مسابقه

ابه شوارتز به موضوع شرط بندی در فوتبال پرداخت و از اتحادیه‌ها خواست تا حد امکان اطلاعات مربوط به وضعیت کشورهای خود را در اختیار یوفا قرار دهند. آلفرد فری سپس به تقویم مسابقات بین‌المللی پرداخت و پیشنهاد کرد که بازی‌های بین‌المللی باید در چندین مدت زمانی در هر سال، در یک سری از تاریخ‌های یکسان برگزار شود. این موضوع نیز برای بررسی بیشتر ارسال شد.

نمایندگان، برگزاری یک مسابقه نمادین در بلفاست بین دو تیم منتخب از اروپا و بریتانیا به مناسبت 75 سالگی اتحادیه فوتبال ایرلند را تایید کردند. این مسابقه در نهایت در پارک ویندزور در بلفاست در 13 اوت 1955 برگزار شد. منتخب اروپا در این بازی با نتیجه 4-1 در مقابل 60000 تماشاگر برنده شد.

درنهایت اساسنامه تصویب شد و به مجمع وین واگذار شد تا به اتفاق آرا اولین نسخه این اساسنامه یوفا را امضا کند، و پایتخت پرتغال، لیسبون را به عنوان محل برگزاری دومین کنگره یوفا در 7/8 ژوئن 1956 تایید کند. همچنین از ابه شوارتز  بخاطر ریاست او در یوفا، تجلیل نماید. و اینچنین، این سازمان اولین قدم‌های خود را برداشت.

بزرگ‌ترین اتفاق تاریخ فوتبالی جهان، زیباترین آرزوی برآورده شده!

در صورت‌جلسه کنگره از سر جورج گراهام نقل شده است که از شوارتز به خاطر «شیوه ای که او وظایف خود را [در یوفا] انجام داد و مذاکرات در مجمع را رهبری کرد» ادای احترام کرد. سر گراهام همچنین به یادبود هانری دلونه بیمار نیز بود، که نمی‌دید سه سال بعد، رویای رقابت‌های تیم ملی خود را محقق کند. گراهام گفت:

امروز با دیدن موفقیت کاری که مستقیماً در آن نقش داشته است، رضایت شایسته‌ای را کسب می‌کرد، او مستحق این ادای احترام است.

آن روز زمستانی مارس، در اتریش در سال 1955 با مهر و موم شدن و تقویت آینده یوفا به پایان رسید و بزرگ‌ترین اتفاق تاریخ فوتبال اروپا شکل گرفت. پایه‌هایی برای این سازمان نوپا فراهم شده بود تا نقش خود را به‌عنوان یک چتر، از اتحادیه‌های ملی که در در جهت پیشرفت جنبش فوتبال اروپا قرار دارند، ایفا کند.

در سال 1968، مجمع عمومی به کنگره یوفا تبدیل شد.

برای شنیدن تحلیل‌های صوتی هفتگی در پادکست فوتبال لب، از این لینک به ما گوش کنید!