
آروین منصوری، فوتباللب – کریستین، هوادار پرشور والرنگا با ریشی بلند که بیرون از استادیوم اینتیلیتی آرنا ایستاده، با تأکید میگوید:
ما تسلیم نمیشویم. میخواهیم اولین کشوری باشیم که این بیماری (اشاره به VAR) را ریشهکن میکند. آنوقت دیگران هم میفهمند که VAR شکستخوردنی است!
ما تسلیم نمیشویم!
این اولین هفته از فصل فوتبال نروژ است. اما در اوستبلوکا (جایگاه معروف هواداران پرحاشیه والرنگا) هیچ جنبوجوشی نیست. سکوها با شروع بازی کاملاً خالیاند.
هزاران هوادار در بیرون از استادیومها تحصن کردهاند و طبق برنامهریزی اعتراضی هماهنگ، تا ۱۵ دقیقه از ورود به ورزشگاهها خودداری میکنند. این اقدام نهتنها توسط هواداران تیمهای لیگ برتر نروژ (الیتسرین)، بلکه توسط طرفداران باشگاههای دسته پایینتر نیز حمایت میشود.
در بخش تماشاگران مهمان ورزشگاه اما، صحنه متفاوت است. هواداران وایکینگ با تاکتیکی دیگر خشمشان به سیستم کمک داور ویدیویی (VAR) را نشان میدهند؛ سیستمی که با بررسی تصاویر تلویزیونی خارج از ورزشگاه، تصمیمات داور را تحت تأثیر قرار میدهد. آنها در ۱۵ دقیقه اول بازی روی سکوها مینشینند، اما سکوتی مرگبار فضای ورزشگاه را درمینوردد.
در این سکوت سنگین فقط فریاد بازیکنان، سوتهای گاه و بیگاه داور و ضربههای توپ به گوش میرسد. بر روی بنری در سکوی خالی اوستبلوکا شعار نمادین هواداران والرنگا به چشم میخورد: «نه به VAR!»

سکوت معنادار علیه VAR
در حالی که قلههای برفی درامن در افق خودنمایی میکرد، فصل جدید لیگ برتر نروژ با اعتراضی خاموش در بازی استرومسگودست و روزنبورگ آغاز شد. هواداران هر دو تیم با مشارکتی هماهنگ، ۱۵ دقیقه اول بازی را در سکوتی نمادین گذراندند: بدون سرود، بدون تشویق، فقط سکوتی سنگین که با پایان یافتن زمان اعتراض، شکسته شد.
هواداران روزنبورگ پشت بنری با عنوان «NFF Mafia» تجمع کردند تا موضع خود را علیه فدراسیون فوتبال نروژ (NFF) نشان دهند. تیرهای چراغبرق بیرون استادیوم با برچسبهای «متنفر از VAR» پوشانده شده بود، در حالی که طرفداران استرومسگودست بنری تندتر با شعار «FCK VAR» برافراشته بودند.
آلفرد یوهانسون، سرمربی روزنبورگ به اتلتیک گفت: هواداران ما که مخالف VAR هستند، حق دارند احساسات خود را ابراز کنند. به این ترتیب – یک 15 دقیقه آرام – بسیار بهتر از سایر اشکال عمل است. زیرا ما همچنین می دانیم که وقتی یک بازی باید به دلیل اعتراضات متوقف شود یا حتی لغو شود، چگونه است.
آلفرد یوهانسون، سرمربی روزنبورگ در گفتگو با اتلتیک تأکید کرد:
هواداران ما که مخالف VAR هستند، حق دارند احساسات خود را ابراز کنند. اعتراضی مانند ۱۵ دقیقه سکوت، بسیار مسئولانهتر از اشکال دیگر است. ما میدانیم توقف یا لغو بازی بهخاطر اعتراضات چه پیامدهایی دارد!

در ژوئیه سال گذشته، بازی روزنبورگ مقابل لیلستروم با پرتاب بمبهای دودزا، توپهای تنیس و (بدون شوخی!) کیک ماهی به زمین، متوقف شد. سایر بازیهای تیم ۱۶ تیمی الیتسریان نروژ نیز با روشهای مشابهی مورد هدف اعتراضات قرار گرفتهاند.
«در این فصل، گروههای هوادار تصمیم گرفتهاند که بهطور فعال بازیها را مختل نکنند، اما این عصبانیت در کشوری که اعضای آن باشگاههای فوتبال را اداره میکنند و بسیاری احساس میکنند VARها بدون فرآیند مشورتی مناسب وارد شدهاند، واقعی است.»
رایگیری ژانویه و شکست پیشنهاد لغو VAR
در ژانویه ۲۰۲۵، ۳۲ باشگاه حاضر در دو دسته برتر فوتبال نروژ (الیتسریان) با نتیجه ۱۹ رأی موافق در برابر ۱۳ رأی مخالف، به پیشنهاد «قطع فوری استفاده از VAR» رای دادند. این رأی نشاندهنده مخالفت گسترده باشگاهها با سیستم کمک داور ویدیویی بود، اما نتیجه نهایی به دلیل ساختار رأیگیری فدراسیون فوتبال نروژ (NFF) بیاثر شد. منتقدان VAR معتقدند این سیستم غیرقابل اعتماد، مستعد خطاهای انسانی، و عامل تأخیرهای غیرضروری است که جریان طبیعی بازی و شادی لحظات کلیدی مانند گلزنی را از بین میبرد.
مجمع ملی مارس و تصمیم غافلگیرکننده NFF
فدراسیون فوتبال نروژ (NFF) به جای پذیرش رأی باشگاههای حرفهای، در اول مارس ۲۰۲۵، مجمع ملی متشکل از ۴۵۰ باشگاه عضو (از سطح حرفهای تا پایه) برگزار کرد. در این رأیگیری، با نتیجه ۳۲۱ رأی موافق در برابر ۱۲۹ رأی مخالف، تصمیم به حفظ VAR گرفته شد. این اقدام NFF خشم هواداران و باشگاهها را برانگیخت، چرا که بسیاری معتقد بودند فدراسیون با گسترش دامنه رأیگیری به سطوح پایینتر (که از VAR استفاده نمیکنند)، نتیجه را به نفع خود تغییر داده است.
انتقادات کلیدی به سیستم VAR
خطاهای فنی و انسانی: گزارشها نشان میدهد VAR در نروژ تنها در ۹۶٪ موارد به تصمیمات درست کمک کرده است، اما ۴٪ خطاها—مانند اشتباه در تشخیص پنالتی یا اخراج—به اندازه کافی برای ایجاد بحران کافی بوده است.
کاهش هیجان بازی: هواداران معتقدند VAR لحظات شادی مانند گلزنی را به «انتظار برای تأیید» تبدیل کرده و جذابیت زندهٔ ورزشگاهها را کاهش داده است.
هزینههای مالی: اجرای VAR سالانه ۱.۵ میلیون یورو هزینه دارد که نیمی از آن بر دوش باشگاههاست. مخالفان پیشنهاد میکنند این بودجه صرف توسعه فوتبال پایه شود.
واکنشهای خشمگینانه هواداران و باشگاهها
اعتراضات نمادین: هواداران با اقداماتی مانند پرتاب ماهی پخته، توپ تنیس، و کیک به زمین بازی، مخالفت خود را نشان دادهاند. برای مثال، بازی روزنبورگ مقابل لیلستروم در سال ۲۰۲۴ به دلیل این اعتراضات متوقف شد.
شعارهای تند: بنرهایی با مضامین «NFF مافیا» و «FCK VAR» در ورزشگاهها به چشم میخورد که بازتاب نارضایتی از فدراسیون و سیستم داوری است.
موضع فدراسیون و چالشهای پیش رو
لیز کلاونس، رئیس NFF، در مصاحبهای اذعان کرد که شخصاً از VAR ناراضی است:
زمانی که VAR در جام جهانی ۲۰۱۸ معرفی شد، به عنوان کارشناس در روسیه حضور داشتم. سیستم آزاردهنده بود؛ ما نمیدانستیم چرا باید اینقدر طولانی منتظر تصمیمات بمانیم. این احساس اختلال، هنوز پابرجاست.
با این حال، NFF همچنان بر حفظ VAR اصرار دارد و آن را «موضوعی مربوط به اعتبار» میداند. سباستین هیتن، رهبر هواداران والرنگا، میگوید:
NFF برای حفظ VAR سخت جنگید، چون شکست در این نبرد به معنی از دست دادن اعتبارشان بود. آنها نمیخواستند اتهامات حمایت از یک سیستم شکستخورده را بپذیرند.
آیندهٔ مبهم VAR در نروژ
اگرچه NFF فعلاً بر حفظ VAR پافشاری میکند، فشار هواداران و باشگاهها ادامه دارد. این بحران نشان میدهد که تضاد بین سنتهای فوتبال و فناوری همچنان حلنشده باقی مانده است. به گفته رسانههای نروژی، این کشور ممکن است به اولین نمونه در اروپا تبدیل شود که فناوری VAR را پس از معرفی، کاملاً کنار میگذارد؛ چیزی که سوئد از ابتدا از آن اجتناب کرد.

VAR در اولین لیگ حرفهای
A-League استرالیا اولین لیگ حرفهای بود که در سال 2017 فناوری VAR را معرفی کرد. پس از آن، MLS در ایالات متحده نیز در همان سال این سیستم را به کار گرفت. از آن زمان، تقریباً تمامی لیگها و رقابتهای بزرگ فوتبال جهان از VAR استفاده کردهاند. بااینحال، بهجای ازبینبردن جنجالها، این فناوری باعث خشم، ناامیدی و انتقادات شدید شده است.
اما آنچه کسی تصورش را نمیکرد، این بود که سازمانیافتهترین و ستیزهجوترین جنبش مخالفان VAR در کشوری شکل بگیرد که معمولاً با اعتراض و نارضایتی همراه نیست. نروژ که در رتبهبندی جهانی، هفتمین کشور شاد جهان شناخته میشود، شاهد مخالفت شدید با این فناوری بوده است. بهعنوان نمونه، در دیداری که استرومسگودست باید یک پنالتی با کمک VAR دریافت میکرد، هواداران این تیم، که مستقیماً پشت دروازه بودند، شعار “لعنت به VAR” سر دادند.
ما اینجا بودیم!
در مسابقهای دیگر، هواداران Stabaek بلافاصله پس از شروع بازی مقابل وایکینگ، زمین را ترک کردند. جالبتر اینکه لحظاتی بعد، تیمشان گلی را که ابتدا پذیرفته شده بود، پس از بررسی VAR به دلیل حطای هند از دست داد. در جایگاهی که ترک شد، بنری گذاشتند که روی آن نوشته شده بود: “ما اینجا بودیم” (به نروژی: “Vi var her”).
هواداران والرنگا با پرتاب شیرینی به داخل زمین، اعتراض خود را نشان دادند. آنها با این کار قصد داشتند به فرهنگ برنامهریزی جلسات NFF که به “قهوه و کروسان” معروف است، کنایه بزنند. در سفر لیلستروم به روزنبورگ در سال 2023، این تیم با یک پنالتی که VAR تشخیص داد، دراماتیکترین پیروزی 2-1 خود را رقم زد. اما برخلاف انتظار، هواداران لیلستروم جشن نگرفتند. هوگنر تریم، یکی از طرفداران و عضو پادکست لیلستروم، میگوید:
هواداران ما یک ساعت پرواز یا هشت ساعت رانندگی را برای این بازی طی کرده بودند. معمولاً دیوانه میشویم، بهخصوص اگر تاریخ رقابت دو تیم را بدانید. اما این بار، حتی جشن نگرفتیم. همه با خود میگفتند: “این فوتبال نیست”. گل پیروزی وارد دروازه شد و ما فقط نشستیم.
لیلستروم، که فصل گذشته به دسته دوم سقوط کرد، یکی از سرسختترین مخالفان VAR بوده است. این تیم، تنها باشگاهی بود که در ابتدای فصل 2023 علیه معرفی این فناوری رأی داد. این باشگاه گروهی از هواداران متعصب دارد که کلاونس، رئیس فدراسیون فوتبال نروژ، آنها را “تندروها” مینامد. یکی از عجیبترین اعتراضات این گروه، “بازی کیک ماهی” بود. تریم توضیح میدهد:
این کار هواداران روزنبورگ بود. ایدهشان این بود که کیکهای ماهی را در زمین پرتاب کنند تا مرغهای دریایی پایین بیایند و هرجومرج ایجاد شود. البته همهچیز مطابق برنامه پیش نرفت، اما درنهایت داور بازی را متوقف کرد.
منتقدان، فدراسیون فوتبال نروژ (NFF) را متهم میکنند که با رأیگیری 19-13، از طریق دخیل کردن تیمهایی که هرگز با VAR بازی نکردهاند، مسیر تصویب آن را هموار کرده است. بسیاری معتقدند این تیمها بهطور غیرمستقیم برای رأی موافق تشویق شدند. اوله کریستیان ساندویک، سخنگوی اتحادیه هواداران نروژی، میگوید:
خیلیها خشمگین و ناامید هستند. مردم از خود تصمیم ناامید شدهاند، اما بیشتر از فرآیند رأیگیری عصبانی هستند. مردم نروژ معمولاً زیاد تظاهرات نمیکنند، اما این موضوع باعث شد بگویند: هی، این درست نیست، این سیستم جواب نمیدهد و ما دیوانهوار از VAR بیزاریم.
تظاهرات علیه یوفا
تظاهرات سراسری با هدف “افزایش آگاهی درباره اینکه دموکراسی فوتبالی نروژ تحت تهدید نیروهای غیردموکراتیک قرار دارد”، برگزار شد.
کلاونس، که به عنوان فردی مترقی و اصولگرا شناخته میشود، همیشه آماده پرسشگری از فیفا و یوفا بود. او بهویژه در مورد جام جهانی قطر و روند مناقصه برای میزبانی مسابقات 2030 و 2034، مواضع محکمی گرفت. اما حالا، برخی از مخالفان VAR در نروژ معتقدند که یوفا در تصمیمگیری درباره ادامه این فناوری نقش داشته است. آنها ادعا میکنند که وقتی کلاونس به کمیته اجرایی یوفا اضافه شد، ممکن است تحت فشار این نهاد قرار گرفته باشد.
کلاونس این ادعا را رد میکند و به The Athletic میگوید:
شایعه همیشه وجود خواهد داشت، اما این ریشه در واقعیت ندارد. ما از یوفا خواستیم دلایل موافق و مخالف VAR را توضیح دهد. آنها صراحتاً گفتند که نمیخواهند ما را تحت تأثیر قرار دهند. این نظریه توطئهای نادرست است و نباید به عنوان حقیقت پذیرفت.
به گفته او، این فرآیند “کاملاً منصفانه، شفاف” بود. حامیان کلاونس معتقدند که معترضان از این واقعیت که بحث را باختهاند، ناراحت هستند و حالا به دنبال مقصر میگردند.
یک گروه کاری به ریاست ریموند یوهانسن، شهردار سابق اسلو، گزارشی چهارماهه درباره مزایا و معایب VAR تهیه کرد. بسیاری از مربیان و بازیکنان اعتراف کردند که خواهان حفظ این فناوری هستند، اما جرأت نداشتند آن را علناً بیان کنند. حتی برخی از هواداران نیز چنین نظری داشتند. از سوی دیگر، داوران نروژی تأکید کردند که برای آنها، “نقطه بیبازگشت” به اتمام رسیده است.
چرا “نه به توضیح”؟
کلاونس تصدیق میکند که “معترضان استدلالهای مهمی دارند” و از آزادی بیان و حق اعتراض آنها دفاع میکند. او حتی دو روز قبل از مجمع ملی، در یک میخانه در اسلو با 200 مخالف VAR دیدار و گفتوگو کرد. هرچند او نتوانست همه را متقاعد کند، اما معتقد است که “ارائه احترام و درخواست احترام متقابل” ضروری است.
اما سه ساعت جنوب اسلو، در سوئد، شرایط متفاوت است. در لیگ برتر سوئد، تنها لیگ مردان در بین 30 لیگ برتر اروپا، از VAR استفاده نمیشود. در بازی افتتاحیه فصل بین GAIS و AIK، گل دقیقه 92 AIK بدون هیچگونه نگرانی یا بررسی باقی ماند.
میکجل توماسن، سرمربی AIK، میگوید:
بدون VAR، فوتبال زیباتر است. این سیستم، همهچیز را مصنوعی میکند. من فقط یک مهمان در سوئد هستم، اما فکر میکنم تصمیم فوتبال سوئد در نپذیرفتن VAR، فوقالعاده بوده است.
در انگلیس، حتی زمانی که ولورهمپتون واندررز پیشنهادی برای لغو VAR ارائه کرد، هیچ باشگاه دیگری از آن حمایت نکرد. اما در نروژ، داستان متفاوت است؛ جایی که اعتراضات همچنان ادامه دارد.

سوئد، مخالفی دیگر
باشگاههای سوئد، مانند باشگاههای نروژ، توسط اعضا اداره میشوند، که این امر طرفداران را تشویق میکند که موضع بگیرند، زیرا آنها قدرت ایجاد تغییر را دارند. ایساک ادن، رئیس اتحادیه هواداران فوتبال سوئد، میگوید:
VAR به نمادی از تمام چیزهایی تبدیل شده است که ما در فوتبال مدرن دوست نداریم. تیم من، الفسبورگ، فصل گذشته در اروپا بازی کرد (با VAR اجباری) و همیشه وقتی تیم شما گل میزند، این احساس وجود دارد که باید تردید کنید، یک دقیقه صبر کنید، سه بار نگاه کنید، یا ممکن است مجبور شوید دو بار جشن بگیرید. این کاملاً عجیب بود.
در اولین بازی الفسبورگ در مقدماتی لیگ اروپا، مقابل پافوس قبرس، زمانی که VAR داور را به سمت مانیتور کنار زمین فرستاد، آنها یک پنالتی دریافت کردند. ادن میگوید:
ما باید در این بازی پیروز میشدیم. با این حال، تمام استادیوم شعار میداد: “ما از VAR متنفریم.” بنابراین من میتوانم با هواداران نروژی همدردی کنم. اینجا هم بحث پر جنب و جوشی وجود داشت، اما اکنون کاملاً مرده است و در آیندهای قابل پیشبینی، چیزی در سوئد تغییر نخواهد کرد.
اوله سلناس، بازیکن روزنبورگ با ۳۲ بازی ملی برای نروژ، به The Athletic میگوید:
گاهی ممکن است عجیب باشد. با این حال، ما داریم به آن عادت میکنیم. میدانیم که این یک موضوع داغ است و اگر هواداران بخواهند در ۱۵ دقیقه اول بازی ساکت بمانند، ما باید تمرکز کنیم و حرفهای باشیم.
بازیکنان نیز علیه VAR؟
آیا بازیکنان میخواهند VAR لغو شود؟ سلناس میگوید:
نظرات بسیار متفاوت است. بعضیها این را میخواهند، اما برخی نه. من میتوانم هر دو طرف را ببینم. بله، کاملاً کار نکرده است، اما باید به یاد داشته باشیم که این هنوز روزهای اولیه است. برای من، اگر تقریباً همه افراد دیگر در اروپا از آن استفاده میکنند، حذف VAR برای ما عجیب خواهد بود.

“Forsvar Medlemsdemokratiet” (“دفاع از دموکراسی اعضا”) پیامی بود که در چند روز آخر هفته بر روی بنرها نمایش داده شد. با این حال، واکنشهای منفی علیه این اعتراضات نیز وجود دارد و در سرزمین ارلینگ هالند و مارتین اودگارد، کمپینهای طرفدار VAR نیز به طور فزایندهای در حال قدرت گرفتن هستند.
در ماه نوامبر، رئیس فردریکستاد، جوستین لوند، بیانیهای را در وبسایت باشگاه منتشر کرد و درخواست بازخورد نمود، در حالی که توضیح میداد: «هیئتمدیره طرفدار VAR بود.» شعار «من از این VAR لعنتی متنفرم» در سراسر استادیوم طنینانداز شد، اما اعضا واقعاً چه فکر میکنند؟ اعضای فردریکستاد با ۷۰ رأی موافق در برابر ۶۵ رأی مخالف، به نفع سیستم VAR رأی دادند، و لوند به نظر کاملاً افتخار میکند که میگوید آنها یکی از تنها پنج باشگاه دسته برتر بودند که همراه با کریستیانساند، سارپسبورگ ۰۸، KFUM و بودو/گلیمت این موضع را اتخاذ کردند.
لوند میگوید: «
من کاملاً واضح بودهام که VAR باید ادامه یابد. من سعی کردهام یک صدای قوی طرفدار VAR باشم، زیرا افرادی که خواهان تغییر هستند، با صدای بلندتر صحبت میکنند، در حالی که افرادی که خواهان تغییر نیستند، اغلب ساکت میمانند. انتقادهای زیادی از طرفداران مختلف دریافت کردم، اما اکثریت ساکت برای مدت طولانی بیش از حد ساکت بودند.
این سیستم تغییری در شور و شوق ما در ورزشگاه نمیدهد!
در میان همه اینها، NFF حق دارد به این نکته اشاره کند که Eliteserien از رتبه ۲۳ در سال ۲۰۱۹ به رتبه دوازدهم در رتبهبندی ضریب پنجساله یوفا صعود کرده است. تعداد شرکتکنندگان افزایش یافت و، چه با VAR چه بدون آن، هواداران همچنان به ایجاد فضایی پرشور در ورزشگاهها ادامه میدهند، بهویژه به این دلیل که مقامات فوتبال نروژ اجازه استفاده از مواد آتشزا را میدهند؛ چیزی که در انگلیس و بسیاری از کشورهای دیگر ممنوع است. فرهنگ هواداری در اینجا زنده و پرجنبوجوش است: پرچمها، شرارهها، مگافونها، تیفوسها، و سبکی که تأثیر عشق نروژ به فوتبال انگلیس در آن کاملاً مشهود است.
اما این دوران، دوران عجیبی است. زمانی که هواداران بودو/گلیمت کیکهای ماهی را در زمین بازی پرتاب کردند تا بازی مقابل هاگسوند را مختل کنند، باشگاه ۹ هوادار را برای ۳۰ بازی محروم کرد. فرود توماسن، مدیر کل، به TV2 گفت:
ادامه اینگونه اقدامات کودکانه، در حال نابود کردن فوتبال است. این نه درباره فوتبال است، نه درباره VAR. من این را فوقالعاده غمانگیز و کسلکننده میدانم.
اندکی پس از آن، بودو/گلیمت یک بازی خارج از خانه مقابل استرومسگودست داشت که طرفداران آن دو بنر بزرگ در دست داشتند: «آزادی برای اولتراها» و «یک کیک ماهی بخور، فرود».
چالش برای کلاونس این است که راهی را در میان تمام این درگیریهای درونی پیدا کند، در حالی که، به اعتراف خودش، همسو کردن دیدگاههای همه تقریباً غیرممکن است. او میگوید که این روند «چندان خوشایند» نبوده است.

اگر صبر کنید مزایای بیشتری نسبت به معایبش دارد!
با این حال، در نهایت، او میگوید که این «شفافترین فرآیند در جهان» بوده است و داوران قدردان این هستند که میتوانند از «شبهای بیخوابی و فشارهای خانوادههایشان به دلیل اشتباهات درون زمینی که میتوانستند اصلاح شوند» در امان بمانند. او معتقد است که سیستم VAR از زمان آغاز به کار به طور چشمگیری بهبود یافته و اگر مردم به آن زمان بدهند، مزایای آن بیشتر از معایبش خواهد بود.
بدون شک، این واقعیت که در فصل مارس تا نوامبر نروژ تاکنون بحث بزرگی پیرامون VAR شکل نگرفته، کمککننده بوده است؛ حداقل هنوز نه. کلاونس میگوید:
مردم در سراسر جهان از VAR ناراضی هستند. هیچکس نمیگوید که کامل است. اما خیلی پیشرفت کرده است. در اولین فصل خود در نروژ، بازی را مختل کرد. اما از نیمه دوم فصل گذشته، جریان بسیار بهتری داشته است.
۲۵ سال از آخرین حضور نروژ در جام جهانی مردان یا قهرمانی اروپا میگذرد. اما سال گذشته، تیم ملی به لیگ A، بالاترین سطح لیگ ملتها، صعود کرد. کلاونس میگوید که از مسیر صعودی آنها خوشحال است. و او یک جزئیات کلیدی را فراموش نکرده است.
او درباره پیروزی ۲-۱ آنها مقابل اتریش در سپتامبر میگوید: «ارلینگ هالند گل دیرهنگامی زد که فوقالعاده مهم بود. در ابتدا، (به دلیل آفساید) گل مردود اعلام شد. سپس VAR وارد عمل شد و گل مورد تأیید قرار گرفت. ما در نهایت گروه خود را بردیم. و، اوه، چه احساسی! سرخوشی محض!»